Tytuł honoris causa dla Jerzego Grzegorzewskiego

Jerzy Grzegorzewski polski reżyser, inscenizator, scenograf teatralny, malarz. Urodził się 29 czerwca 1939 roku w Łodzi, zmarł w roku 2005 w Warszawie (pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach). Był absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi oraz wydziału reżyserii warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. W listopadzie 1962 roku w Galerii Sztuki Nowoczesnej Krzywe Koło odbyła się pierwsza wystawa malarstwa Jerzego Grzegorzewskiego. Jego spektaklem dyplomowym była sztuka Szewcy Stanisława I. Witkiewicza zrealizowana wspólnie ze studenckim zespołem powołanym w łódzkiej PWSSP.

Po studiach Jerzy Grzegorzewski pracował jako asystent reżysera Kazimierza Dejmka. Następnie w latach 1966–1976 był reżyserem w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi gdzie zrealizował m.in. Kaukaskie koło kredowe Bertolda Brechta, Irydiona Zygmunta Krasińskiego, Mewę Antoniego Czechowa oraz Wesele Stanisława Wyspiańskiego. W roku 1967 rozpoczął pracę w Teatrze Starym w Krakowie, gdzie wyreżyserował tekst własnego autorstwa – Wesela, Wariacje oraz Dziesięć portretów z Czajką w tle na podstawie twórczości Antoniego Czechowa. Od 1978 do 1981 roku pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Polskiego we Wrocławiu. W latach 1982–1997 był dyrektorem Centrum Sztuki Studio im. S.I. Witkiewicza w Warszawie. W latach 1990–1997 był także dyrektorem naczelnym tego teatru. W latach 1997–2003 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Narodowego w Warszawie gdzie wyreżyserował m. in. Noc listopadową Stanisława Wyspiańskiego (1997 r., nowa wersja – 2000 r.), Ślub (1998 r.), Halkę Spinozę – przedstawienie o Witkacym (1998 r.), Sędziów Stanisława Wyspiańskiego (1999 r.), Nowe Bloomusalem na podstawie XV epizodu Ulissesa Joyce’a (1999 r.), Wesele (2000 r.), Operetkę Witolda Gombrowicza (2000 r.), Sen nocy letniej Williama Shakespeare’a (2001 r.), Nie-Boską komedię Zygmunta Krasińskiego (2002 r.), Duszyczkę wg Tadeusza Różewicza (2004 r.). Za jego dyrekcji Teatr Narodowy odzyskał pozycję jednej z najważniejszych scen w kraju.

Wielokrotnie nagradzany, m.in. Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za całokształt osiągnięć artystycznych w dziedzinie reżyserii (1981 r.) oraz I stopnia za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie reżyserii i scenografii sztuk teatralnych (1987 r.), Nagrodą Prezydenta m.st. Warszawy za całokształt twórczości reżyserskiej (1988 r.), dwukrotnie nagrodą Feliks Warszawski (w roku 1999 i 2004). Czterokrotnie odznaczany, między innymi Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2002 r.).

Do większości swoich inscenizacji sam projektował scenografię i kostiumy często wykorzystując tzw. przedmioty gotowe, szczególną wagę w swoich spektaklach przywiązywał również do kompozycji światła i muzyki.

Jest uważany za jednego z najwybitniejszych, najbardziej nowatorskich twórców teatralnych, który wniósł ogromny wkład do kultury narodowej w dziedzinie teatru i plastyki.

Wybrana bibliografia:

Jerzy Grzegorzewski. Warszawa, Galeria Sztuki Nowoczesnej Krzywe Koło, listopad 1962.

Jerzy Grzegorzewski: honoris causa: publikacja wydana z okazji nadania artyście doktora honoris causa Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi. Łódź, Akademia Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego, 2001.

Palę Paryż i wyjeżdżam: wywiady z Jerzym Grzegorzewskim. Izabelin, Świat Literacki, 2005.

Grzegorzewski, Jerzy: Powolne ciemnienie malowideł. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego [etc.], 2012.

Grzegorzewski, Jerzy: Tak zwana ludzkość w obłędzie.  Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego [etc.], 2012.

Grzegorzewski, Jerzy: Usta milczą, dusza śpiewa. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego [etc.], 2012.

Grzegorzewski, Jerzy: Miasto liczy psie nosy. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego [etc.], 2012.

Grzegorzewski, Jerzy: Warjacje. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego [etc.], 2012.

Jerzy Grzegorzewski: „Że też musiała Pani zadać to pytanie!". Warszawa, Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej, 2015.

http://dzieje.pl/wystawy/wystawa-malarstwa-grzegorzewskiego-w-10-rocznice-smierci-rezysera

http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/17723,druk.html

http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/17724,druk.html

http://www.encyklopediateatru.pl/artykuly/11728/odys-odchodzi

http://www.teatrakcje.pl/ryszard-abraham-labirynt-wyobrazni-jerzego-grzegorzewskiego/ 

oprac. A.P.